SIRI ILIYOFICHWA KWENYE JINA TANZANIA

Utangulizi

Katika mwaka wa 1964, historia mpya iliandikwa barani Afrika. Tanganyika na Zanzibar zilikuwa katika mazungumzo mazito ya kuungana na kuunda taifa jipya, lakini swali moja kubwa lilisalia—taifa hili jipya litaitwa jina gani?

Kijana mdogo mwenye asili ya Kiasia, Mohammed Iqbal Dar, alitoa jibu ambalo lingekuwa utambulisho wa taifa hili kwa vizazi na vizazi. Jina TANZANIA, alilobuni akiwa bado mwanafunzi wa shule ya sekondari, lilipitishwa rasmi na viongozi wa nchi na kubaki kuwa kitambulisho cha Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.

Maisha ya Mohammed Iqbal Dar

Mohammed Iqbal Dar alizaliwa tarehe 8 Agosti, 1944, mkoani Tanga. Baba yake alikuwa daktari wa hospitali aliyefanya kazi katika mikoa ya Tanga na Morogoro tangu mwaka 1930. Iqbal alipata elimu yake ya msingi katika shule za Agha Khan na kisha kuendelea na elimu ya sekondari katika shule ya Mzumbe.

Akiwa mwanafunzi, alionekana kuwa mdadisi na mwenye kipaji cha hali ya juu. Alishiriki katika mashindano mbalimbali ya vipaji na mara kwa mara alisifika kwa uwezo wake wa kuchambua mambo kwa kina.

Jinsi Alivyobuni Jina Tanzania

Katika miaka ya 1960, Tanganyika na Zanzibar zilikuwa kwenye harakati za kuungana na kuunda taifa moja. Serikali ilitangaza shindano kupitia gazeti la The Standard, ikiwakaribisha wananchi kupendekeza jina la taifa jipya.

Iqbal Dar, akiwa mwanafunzi mdogo, alikaa chini na kutafakari. Alitaka kubuni jina ambalo lingeakisi umoja wa mataifa mawili yenye historia tofauti, lakini yaliyounganishwa kwa ndoto moja. Hatimaye, alitengeneza jina kwa kuchukua:

• Herufi tatu za Tanganyika (TAN),
• Herufi tatu za Zanzibar (ZAN),
• Herufi ya kwanza ya jina lake mwenyewe (I),
• Herufi ya kwanza ya dhehebu lake la Ahmadiyya (A).

Alipounganisha, akapata jina TANZANIA—jina lililobeba ndoto na matumaini ya taifa jipya.

Tuzo na Kutangazwa Mshindi

Baada ya majina mbalimbali kupendekezwa, jina la Tanzania lilichaguliwa rasmi. Iqbal Dar aliitwa katika sherehe rasmi, ambako alitunukiwa zawadi ya shilingi 200 na medali kutoka kwa Waziri wa Habari wa wakati huo, Sheikh Idriss Abdul Wakil. Furaha yake haikuwa na kifani, kwani aliona mchango wake ukitangazwa mbele ya taifa zima.

Hata hivyo, barua rasmi kutoka serikalini ilionyesha kuwa kulikuwa na orodha ya washindi 16 waliopendekeza jina hilo. Lakini Iqbal Dar alijitambua kama mshindi pekee kwa kuwa ndiye aliyekabidhiwa zawadi rasmi na kutambuliwa hadharani.

Tanganyika na Zanzibar Kuwa Tanzania

Mnamo Aprili 26, 1964, Rais wa Tanganyika, Hayati Julius Nyerere, na Rais wa Zanzibar, Hayati Sheikh Abeid Amani Karume, walitia saini Mkataba wa Muungano. Taifa jipya likazaliwa, likiwa na jina TANZANIA. Oktoba 28, 1964, jina la “Jamhuri ya Muungano wa Tanganyika na Zanzibar” likabadilishwa rasmi kuwa “Jamhuri ya Muungano wa Tanzania” kupitia Sheria ya Jamhuri ya Muungano, Sheria Namba 61 ya mwaka huo.

Kifo cha Mohammed Iqbal Dar

Mohammed Iqbal Dar aliaga dunia huko Birmingham, Uingereza, usiku wa kuamkia leo akiwa na umri wa miaka 80. Kwa zaidi ya muongo mmoja, alisumbuliwa na maradhi yaliyomfanya ashindwe kutembea. Alikuwa akiishi Uingereza tangu mwaka 1965, alipohamia huko.

Maswali Yanayobaki

• Je, ni kweli kwamba Iqbal Dar ndiye aliyetunga jina la Tanzania peke yake, au kulikuwa na wengine wenye mchango sawa?
• Kwa nini alipewa tuzo na serikali kama mshindi pekee ikiwa kulikuwa na orodha ya watu 16?
• Je, historia imempa sifa anayostahili kwa mchango wake huu mkubwa?
• Kama angekuwa hai leo, angejisikiaje kuona jina alilotunga likiendelea kutumiwa kwa miongo mingi?

Licha ya maswali haya, ukweli mmoja unabaki—Mohammed Iqbal Dar aliandika historia, na jina alilobuni litaendelea kuishi milele kama kitambulisho cha taifa letu, Tanzania.